Za prawdziwie narodową barwę polską należałoby uznać karmazyn czyli ciemną czerwień, od późnego średniowiecza uważaną u nas za barwę najszlachetniejszą. Kolor biały był powszechniejszy w użyciu – symbolizował czystość, porządek i szlachetność. Z heraldycznego punktu widzenia barwami polskimi była biel orła i czerwień tarczy herbowej. Pierwszą masową demonstracją, w czasie której niesiono biało-czerwone flagi był pochód w Warszawie w 1916 r. z okazji 125 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Kolor czerwony był kolorem uprzywilejowanym, posługiwali się nim najdostojniejsi i najbogatsi. Uzyskanie trwałego czerwonego koloru było kosztowne. Czerwony barwnik produkowano z wydzieliny owadów o nazwie czerwiec – stąd nazwa koloru i miesiąca.
Biały orzeł na czerwonym tle pojawiał się na sztandarach Królestwa Polskiego już w późnym średniowieczu. Biel i czerwień pojawiły się po raz pierwszy w charakterze barw narodowych w 1792 r. podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia konstytucji 3 maja. Damy wystąpiły w białych sukniach przepasanych czerwonymi wstęgami, a panowie nałożyli biało-czerwone szarfy. 7 lutego 1831 r., obradujący w czasie powstania listopadowego Sejm Królestwa Polskiego uznał biel i czerwień za barwy narodowe.
Takie też barwy witały w Niemczech żołnierzy powstania listopadowego, udających się na emigrację, były używane w trakcie demonstracji solidarności z Polską we Francji, Belgii i Anglii. Biało-czerwone kokardy przypinali uczestnicy demonstracji patriotycznych i polskich zrywów niepodległościowych (powstania krakowskiego w 1846 r. i powstania wielkopolskiego 1848 r.). Żołnierze powstania styczniowego 1863 r. zakładali biało-czerwone opaski. Pierwszą masową demonstracją, w czasie której niesiono biało-czerwone flagi był pochód w Warszawie w 1916 r. z okazji 125 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Wybrany w 1919 r. Sejm Ustawodawczy w dniu 1 sierpnia 1919 r. uchwalił ustawę o godłach i barwach narodowych: Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolory biały i czerwony, w podłużnych pasach, równoległych, z których górny – biały, dolny zaś – czerwony (art. 1 pkt. 3). Dwa lata później zdecydowano, że czerwień flagi będzie mieć kolor karmazynowy. Kilka lat potem kolor został zmieniony na jasnoczerwony – cynober. Z niewielkimi zmianami odcienia barwy taka flaga państwowa obowiązuje do dzisiaj.
Dzień Flagi Rzeczpospolitej Polskiej obchodzimy od 2 maja 2004 roku.
Opracowała:
Beata Wolszczak
Muzeum Historii Polski
Bibliografia:
A. Znamierowski, Insygnia, symbole i herby polskie.; Warszawa 2003
M. Borucki, Polskie symbole narodowe. Historia i współczesność.; Warszawa 2013
Wirtualne Muzeum Orła Białego: http://orzelbialy.edu.pl