Pierwszy symbolem Wielkopolski stał się orzeł, o czym świadczą pieczęcie konne Władysława Odonica z drugiego i trzeciego dziesięciolecia XIII wieku. Był to raczej herb wielkopolskiej linii Piastów niż całej Ziemi Wielkopolskiej. Do godła tego powrócono dopiero po 1243 roku, a już na początku XV wieku na stałe pozostał godłem ziemi poznańskiej. Jest to biały orzeł bez korony i przepaski, w czerwonym polu.
Podobnym godłem pieczętował się Przemysł I. Był najstarszym synem Władysława Odonica i Jadwigi, która była najprawdopodobniej córką Mściwoja I, namiestnika Gdańska (według innych wersji pochodziła z czeskiego rodu Przemyślidów, skąd przyniosła imię dla swojego pierworodnego, dotąd niespotykane wśród Piastów). Ojciec Przemysła I Władysław Odonic nakazał bardzo gruntownie wykształcić syna, gdyż jak zaświadcza m.in. Kronika wielkopolska młody Piastowicz bez problemu potrafił czytać łacińskie psalmy. Podobnym herbem pieczętował się syn Przemysła I późniejszy król Polski Przemysł II (poniżej).
Natomiast herb Wielkopolski jako regionu wprowadzony został w połowie XIV wieku pod rządami Kazimierza III Wielkiego. Godłem herbowym Wielkopolski jest ukoronowana czarna głowa bawołu ze złotym kolcem w nozdrzach, opisywana też jako głowa żubra umieszczona w polu szachowanym srebrno – czerwonym. Na niemal wszystkich przekazach z XIV i XV wieku bawół ma złotą koronę na głowie. Jednak na nagrobku króla Władysława II Jagiełły i w Armorialu Gymnich przedstawiono ten herb bez korony. Gdy w późniejszym okresie powołano do życia województwa, to ziemia poznańska vel województwo poznańskie przyjęła za godło orła, natomiast bawół stał się godłem ziemi kaliskiej vel województwa kaliskiego.
W czasach panowania Kazimierza III Wielkiego herb Wielkopolski po raz pierwszy pojawił się w zespołach heraldycznych, które określały zasięg terytorialny Królestwa Polskiego. Z tego okresu znane są cztery zespoły godeł herbów ziemskich:
– zworniki gotyckich sklepień kolegiaty w Wiślicy,
– kościół parafialny w Stopnicy,
– katedra w Sandomierzu,
– Sala Hetmańska domu pod nr 17 przy Rynku Głównym w Krakowie.
Od czasów panowania Władysława II Jagiełły herby ziemskie były umieszczane na pieczęciach królewskich. Pieczęcie kancelaryjne trzech pierwszych królów Polski z dynastii Jagiellonów mają tarczę czwórdzielną w krzyż z herbami Polski, Litwy, Wielkopolski i Kujaw. W późniejszym okresie historyczny herb Wielkopolski pojawia się wyłącznie jako herb ziemi kaliskiej vel województwa kaliskiego.
Herbem historycznym Wielkopolski jak i województwa wielkopolskiego jest ukoronowana czarna głowa bawołu ze złotym kolcem w nozdrzach, opisywana też jako głowa żubra umieszczona w polu szachowanym srebrno – czerwonym.
Powyżej herb województwa kaliskiego nawiązujący do historycznego herbu Wielkopolski ustanowionego przez Kazimierza III Wielkiego.
A jak wygląda współcześnie herb województwa wielkopolskiego – symbol województwa wielkopolskiego?
Herb województwa wielkopolskiego to w polu czerwonym orzeł srebrny, z przepaską złotą na skrzydłach, złotym dziobem zwróconym w prawo, złotymi nogami i złotą przewiązką na ogonie, w polu czerwonym umieszczony na planie trójkątnej gotyckiej tarczy herbowej. Jest to uszczerbiony (pozbawiony korony) orzeł wzorowany na herbie z pieczęci majestatycznej Przemysła II. Herb został ustanowiony uchwałą sejmiku w dniu 31 stycznia 2000 roku. herb jest koloru czerwonego, na nim jest biały orzeł.
Przemysław Walewski
Żródło: http://www.historycy.org/